Hội họa là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

Hội họa là nghệ thuật thị giác hai chiều dùng màu sắc, đường nét và bố cục để biểu đạt thế giới quan, cảm xúc hoặc tư tưởng qua bề mặt phẳng như giấy, vải. Đây là phương tiện sáng tạo mang tính biểu tượng và thẩm mỹ cao, phát triển qua nhiều thời kỳ và phản ánh sâu sắc đời sống văn hóa – xã hội.

Định nghĩa hội họa và vai trò trong lịch sử nhân loại

Hội họa là một hình thức nghệ thuật thị giác dùng màu sắc, đường nét, hình khối và bề mặt để thể hiện thế giới quan, trạng thái cảm xúc hoặc các khái niệm trừu tượng thông qua một mặt phẳng như giấy, vải canvas, gỗ hoặc tường. Không giống như nhiếp ảnh hay điêu khắc, hội họa sử dụng cách tiếp cận tượng trưng hoặc trực tiếp để truyền đạt nội dung đến người xem bằng yếu tố thị giác.

Theo định nghĩa từ Tate, hội họa không chỉ là việc phủ màu lên bề mặt mà còn là một phương tiện tư duy, sáng tạo và giao tiếp có hệ thống. Nghệ sĩ sử dụng hội họa để diễn đạt cảm xúc, trình bày nhận thức cá nhân về thế giới, hoặc phản ánh xã hội và văn hóa đương thời.

Từ thời tiền sử, con người đã dùng hội họa để lưu giữ ký ức, thể hiện tín ngưỡng và kể chuyện, như minh chứng ở các tranh hang động tại Lascaux (Pháp) hay Altamira (Tây Ban Nha). Trải qua hàng ngàn năm phát triển, hội họa không chỉ tồn tại như một hình thức nghệ thuật mà còn là một dạng tài liệu lịch sử và công cụ tư tưởng có giá trị lâu dài.

Phân biệt hội họa với các loại hình nghệ thuật thị giác khác

Hội họa thuộc nhóm nghệ thuật thị giác hai chiều (2D), khác biệt rõ rệt với các hình thức ba chiều như điêu khắc hoặc sắp đặt nghệ thuật. Trong khi điêu khắc tương tác với không gian vật lý và chiếm khối tích, hội họa giới hạn trong mặt phẳng, nơi hình ảnh và chiều sâu được tạo dựng thông qua phối cảnh, ánh sáng và sự pha trộn màu sắc.

So với thiết kế đồ họa hay nhiếp ảnh, hội họa mang tính cá nhân và chủ quan hơn trong việc xử lý hình ảnh và nội dung. Các loại hình khác thường bị chi phối bởi kỹ thuật số, yếu tố thị trường hoặc mục đích truyền thông cụ thể, trong khi hội họa giữ vai trò như một công cụ biểu đạt nội tâm và thể hiện văn hóa cá nhân hoặc cộng đồng.

Bảng so sánh dưới đây giúp làm rõ sự khác biệt giữa hội họa và các loại hình nghệ thuật thị giác khác:

Loại hình nghệ thuật Đặc điểm chính Chất liệu chủ yếu Không gian thể hiện
Hội họa Hai chiều, dùng màu sắc và đường nét để biểu đạt Sơn, mực, bột màu Bề mặt phẳng
Điêu khắc Ba chiều, tạo hình bằng thể tích và khối Đá, gỗ, kim loại Không gian thực
Nhiếp ảnh Ghi lại hình ảnh thực bằng ánh sáng Máy ảnh, cảm biến Ảnh in hoặc kỹ thuật số
Thiết kế đồ họa Kết hợp văn bản, hình ảnh phục vụ truyền thông Phần mềm số Phương tiện truyền thông, màn hình

Những yếu tố cơ bản cấu thành một tác phẩm hội họa

Một tác phẩm hội họa không chỉ đơn thuần là một hình ảnh đẹp mà là sự tổng hòa của nhiều yếu tố tạo hình. Những yếu tố này hoạt động đồng thời để tạo nên bố cục, nhịp điệu và cảm xúc thị giác. Việc làm chủ các yếu tố này là điều kiện tiên quyết để hình thành một phong cách hội họa cá nhân và truyền đạt nội dung hiệu quả.

Các yếu tố cơ bản bao gồm:

  • Đường nét (Line): Xác định hình dạng, hướng dẫn ánh nhìn và tạo cấu trúc hình ảnh.
  • Màu sắc (Color): Gợi cảm xúc, tạo điểm nhấn và chiều sâu thị giác.
  • Ánh sáng - bóng tối (Chiaroscuro): Tăng cường tương phản, thể hiện khối và chiều không gian.
  • Bố cục (Composition): Cách sắp xếp các yếu tố để tạo cân bằng và dẫn dắt người xem.
  • Kết cấu (Texture): Tạo cảm giác vật chất thật hoặc ảo qua bề mặt.

Sự phối hợp giữa các yếu tố này quyết định tính nghệ thuật, mức độ tác động cảm xúc và thông điệp của tác phẩm đối với người thưởng thức.

Lịch sử phát triển của hội họa qua các thời kỳ

Lịch sử hội họa bắt đầu từ thời kỳ tiền sử với những hình vẽ nguyên thủy miêu tả động vật, biểu tượng và các hành vi tín ngưỡng. Trong các nền văn minh cổ đại như Ai Cập, Hy Lạp và Trung Hoa, hội họa thường gắn liền với chức năng tôn giáo hoặc chính trị, được thực hiện trong đền thờ, lăng mộ hoặc cung điện.

Thời kỳ Phục Hưng (Renaissance) đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi các nghệ sĩ châu Âu bắt đầu khám phá phối cảnh tuyến tính, giải phẫu học và ánh sáng tự nhiên, biến hội họa thành công cụ khoa học hóa nghệ thuật. Các họa sĩ như Leonardo da Vinci, Michelangelo và Raphael đã thiết lập nền tảng cho mỹ học hiện đại và đưa hội họa vào thời kỳ hoàng kim.

Sau đó, các trường phái nghệ thuật như Baroque, Rococo, Lãng mạn, Hiện thực, Ấn tượng, Biểu hiện, Trừu tượng và nhiều phong trào đương đại khác tiếp nối nhau mở rộng giới hạn của hội họa cả về kỹ thuật lẫn ý niệm. Từ thế kỷ 20 đến nay, hội họa chuyển mình mạnh mẽ cùng với sự xuất hiện của các phương tiện mới như tranh sơn mài, kỹ thuật số, nghệ thuật sắp đặt và hội họa đương đại đa chất liệu.

Các trường phái hội họa nổi bật

Trong suốt lịch sử phát triển, hội họa đã sản sinh ra nhiều trường phái với tư duy thẩm mỹ, kỹ thuật và ngôn ngữ hình ảnh khác nhau. Mỗi trường phái phản ánh không chỉ thị hiếu nghệ thuật mà còn thể hiện bối cảnh văn hóa - xã hội đặc trưng của thời đại.

Một số trường phái có ảnh hưởng sâu rộng bao gồm:

  • Phục Hưng (Renaissance): Đề cao chủ nghĩa nhân văn, tỉ lệ giải phẫu, phối cảnh tuyến tính và ánh sáng tự nhiên. Đại diện: Leonardo da Vinci, Raphael, Botticelli.
  • Baroque: Nhấn mạnh cảm xúc, ánh sáng kịch tính và chuyển động. Đại diện: Caravaggio, Rembrandt, Rubens.
  • Ấn tượng (Impressionism): Mô tả khoảnh khắc thị giác thoáng qua, sử dụng màu sáng và bút pháp tự do. Đại diện: Claude Monet, Edgar Degas.
  • Lập thể (Cubism): Phân tích hình khối và phối cảnh nhiều góc nhìn. Đại diện: Pablo Picasso, Georges Braque.
  • Biểu hiện trừu tượng (Abstract Expressionism): Tập trung vào trạng thái nội tâm và quá trình sáng tác. Đại diện: Jackson Pollock, Mark Rothko.

Bảng dưới đây tổng hợp các trường phái lớn và đặc điểm tiêu biểu của chúng:

Trường phái Thời kỳ Đặc điểm chính Đại diện tiêu biểu
Phục Hưng Thế kỷ 14–16 Chủ nghĩa hiện thực, phối cảnh, lý tưởng hóa con người Leonardo da Vinci
Baroque Thế kỷ 17 Tương phản mạnh, ánh sáng kịch tính, động tác mạnh mẽ Caravaggio
Ấn tượng Cuối thế kỷ 19 Màu sắc sáng, bút pháp tự do, vẽ ngoài trời Monet
Lập thể Đầu thế kỷ 20 Phân mảnh hình thể, góc nhìn đa chiều Picasso
Biểu hiện trừu tượng Giữa thế kỷ 20 Cảm xúc cá nhân, kỹ thuật ngẫu hứng Pollock

Chất liệu và kỹ thuật hội họa

Hội họa truyền thống và đương đại sử dụng đa dạng chất liệu và kỹ thuật để đạt hiệu quả thị giác và xúc cảm. Việc lựa chọn chất liệu không chỉ mang tính kỹ thuật mà còn ảnh hưởng đến ngữ nghĩa và tính biểu tượng của tác phẩm.

Các chất liệu phổ biến:

  • Sơn dầu: Độ bền cao, màu sắc sâu, cho phép thao tác lớp màu chồng.
  • Màu nước: Trong suốt, linh hoạt, thường dùng cho phong cảnh hoặc ký họa.
  • Acrylic: Nhanh khô, bám dính tốt, thích hợp cho kỹ thuật hiện đại.
  • Sơn mài: Truyền thống châu Á, tạo hiệu ứng ánh kim và chiều sâu đặc biệt.
  • Kỹ thuật hỗn hợp: Kết hợp nhiều vật liệu như giấy, vải, cát, nhựa…

Các kỹ thuật chính:

  1. Vẽ lớp (glazing): Sử dụng nhiều lớp màu mỏng để tạo chiều sâu.
  2. Wet-on-wet: Pha trộn màu trực tiếp trên bề mặt ướt.
  3. Dao bay: Tạo kết cấu dày, thô, giàu cảm xúc.

Vai trò xã hội và văn hóa của hội họa

Hội họa không đơn thuần là hoạt động nghệ thuật mà còn là phương tiện giao tiếp văn hóa và phản ánh lịch sử. Từ thời cổ đại, các bức tranh tường, biểu tượng tôn giáo, chân dung hoàng tộc đều mang thông điệp quyền lực, tín ngưỡng và lý tưởng xã hội.

Trong thời hiện đại, hội họa trở thành công cụ phản biện, phê phán xã hội và định hình tư tưởng. Các tác phẩm của Francisco Goya, Diego Rivera, hay Banksy đã góp phần đặt câu hỏi về chiến tranh, bất công và tự do biểu đạt.

Hội họa còn được sử dụng trong trị liệu nghệ thuật (art therapy), đặc biệt trong hỗ trợ trẻ em tự kỷ, người bị rối loạn cảm xúc hoặc chấn thương tâm lý. Nghiên cứu của NCBI cho thấy hoạt động hội họa có thể cải thiện sức khỏe tinh thần thông qua quá trình tự biểu đạt không ngôn ngữ.

Hội họa trong bối cảnh hiện đại và công nghệ số

Sự phát triển công nghệ đã mở rộng định nghĩa về hội họa. Các họa sĩ hiện đại sử dụng máy tính bảng, phần mềm như Adobe Fresco, Procreate hoặc AI để tạo nên tác phẩm mà vẫn giữ nguyên các yếu tố của hội họa truyền thống như bố cục, sắc độ và nhịp điệu thị giác.

Các nền tảng như ArtStation và Behance cho phép nghệ sĩ đăng tải, chia sẻ và bán tác phẩm toàn cầu. Sự ra đời của NFT (Non-Fungible Token) còn tạo điều kiện cho việc xác thực quyền sở hữu tranh kỹ thuật số.

Câu hỏi đặt ra là: khi công nghệ tham gia ngày càng sâu, giá trị hội họa có bị công nghiệp hóa? Nhiều nhà phê bình vẫn cho rằng giá trị cốt lõi của hội họa nằm ở tư duy tạo hình và ý niệm, bất kể phương tiện thực hiện.

Tiêu chí đánh giá giá trị một tác phẩm hội họa

Việc đánh giá giá trị của một tác phẩm hội họa không chỉ dựa trên mức độ đẹp mắt mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, từ kỹ thuật đến ý nghĩa văn hóa.

Các tiêu chí phổ biến bao gồm:

  • Giá trị thẩm mỹ: Bố cục, màu sắc, nhịp điệu thị giác, sáng tạo kỹ thuật.
  • Giá trị ý niệm: Mức độ thể hiện tư tưởng, biểu tượng hoặc cảm xúc sâu sắc.
  • Tính độc đáo: Phong cách cá nhân rõ rệt, không sao chép.
  • Tác động văn hóa: Ảnh hưởng đến cộng đồng nghệ thuật hoặc xã hội.
  • Xuất xứ và tác giả: Xác thực nguồn gốc, danh tiếng của người sáng tác.

Trong thị trường nghệ thuật, các yếu tố trên ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị giao dịch của tác phẩm, được các nhà đấu giá, viện bảo tàng và nhà sưu tầm sử dụng như thước đo chuyên môn.

Tài liệu tham khảo

  1. Tate. What is Painting? https://www.tate.org.uk/art/art-terms/p/painting
  2. Metropolitan Museum of Art. Timeline of Art History. https://www.metmuseum.org/toah/chronology/
  3. Oxford Art Online. Grove Art Dictionary. https://www.oxfordartonline.com/
  4. MoMA Learning. Museum of Modern Art. https://www.moma.org/learn/moma_learning/
  5. Getty Research Institute. Art & Architecture Thesaurus. https://www.getty.edu/research/tools/vocabularies/aat/
  6. NCBI. Art Therapy and Mental Health. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6228660/

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề hội họa:

Một sự tham số hóa nhất quán và chính xác từ \\textit{ab initio} của việc điều chỉnh độ phân tán trong lý thuyết phiếm hàm mật độ (DFT-D) cho 94 nguyên tố H-Pu Dịch bởi AI
Journal of Chemical Physics - Tập 132 Số 15 - 2010
\u003cp\u003ePhương pháp điều chỉnh độ phân tán như là một bổ sung cho lý thuyết phiếm hàm mật độ Kohn–Sham tiêu chuẩn (DFT-D) đã được tinh chỉnh nhằm đạt độ chính xác cao hơn, phạm vi áp dụng rộng hơn và ít tính kinh nghiệm hơn. Các thành phần mới chủ yếu là các hệ số phân tán cụ thể theo từng cặp nguyên tử và bán kính cắt đều được tính toán từ các nguyên lý đầu tiên. Các hệ số cho các bản số phâ...... hiện toàn bộ
#DFT-D #độ phân tán #tiêu chuẩn Kohn-Sham #số phối hợp phân số #phiếm hàm mật độ #lực nguyên tử #ba thân không cộng tính #hệ thống nguyên tố nhẹ và nặng #tấm graphene #hấp thụ benzene #bề mặt Ag(111)
Đồng nhất hóa Hội chứng chuyển hóa Dịch bởi AI
Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health) - Tập 120 Số 16 - Trang 1640-1645 - 2009
Một tập hợp các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch và tiểu đường loại 2, xảy ra cùng nhau thường xuyên hơn so với ngẫu nhiên, đã được biết đến với tên gọi là hội chứng chuyển hóa. Các yếu tố nguy cơ bao gồm huyết áp cao, rối loạn lipid máu (tăng triglyceride và giảm cholesterol HDL), glucose lúc đói tăng cao và béo phì trung tâm. Trong thập kỷ qua, nhiều tiêu chí chẩn đoán khác nhau đã được ...... hiện toàn bộ
#hội chứng chuyển hóa #bệnh tim mạch #tiểu đường loại 2 #huyết áp #rối loạn lipid #béo phì trung tâm
Đột Biến EGFR Trong Ung Thư Phổi: Mối Liên Quan Đến Đáp Ứng Lâm Sàng Với Liệu Pháp Gefitinib Dịch bởi AI
American Association for the Advancement of Science (AAAS) - Tập 304 Số 5676 - Trang 1497-1500 - 2004
Các gen thụ thể tyrosine kinase đã được giải trình tự trong ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) và mô bình thường tương ứng. Đột biến soma của gen thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì\n EGFR đã được phát hiện trong 15 trong số 58 khối u không được lựa chọn từ Nhật Bản và 1 trong số 61 từ Hoa Kỳ. Điều trị bằng chất ức chế kinase nach EGFR gefitinib (I...... hiện toàn bộ
#EGFR #đột biến #ung thư phổi #liệu pháp gefitinib #đáp ứng lâm sàng #Nhật Bản #Hoa Kỳ #ung thư biểu mô tuyến #NSCLC #nhạy cảm #ức chế tăng trưởng #somatic mutations
Cải Tiến Ước Tính Tiếp Tuyến Trong Phương Pháp Băng Đàn Hồi Điều Chỉnh Để Tìm Đường Dẫn Năng lượng Tối Thiểu và Điểm Yên Ngựa Dịch bởi AI
Journal of Chemical Physics - Tập 113 Số 22 - Trang 9978-9985 - 2000
Chúng tôi trình bày một cách cải thiện ước tính tiếp tuyến nội bộ trong phương pháp băng đàn hồi điều chỉnh nhằm tìm kiếm đường dẫn năng lượng tối thiểu. Trong các hệ thống mà lực dọc theo đường dẫn năng lượng tối thiểu là lớn so với lực phục hồi vuông góc với đường dẫn và khi nhiều hình ảnh của hệ thống được bao gồm trong băng đàn hồi, các nếp gấp có thể phát triển và ngăn cản băng hội tụ...... hiện toàn bộ
#băng đàn hồi điều chỉnh #ước tính tiếp tuyến cải tiến #đường dẫn năng lượng tối thiểu #điểm yên ngựa #phương pháp dimer #hóa lý bề mặt #lý thuyết hàm mật độ #cơ chế khuếch tán trao đổi #addimer nhôm #hấp phụ phân ly
Bình Thường Hoá Dữ Liệu PCR Sao Chép Ngược Định Lượng Thời Gian Thực: Cách Tiếp Cận Ước Tính Biến Động Dựa Trên Mô Hình Để Xác Định Các Gene Thích Hợp Cho Bình Thường Hoá, Áp Dụng Cho Các Bộ Dữ Liệu Ung Thư Bàng Quang và Ruột Kết Dịch bởi AI
Cancer Research - Tập 64 Số 15 - Trang 5245-5250 - 2004
Tóm tắt Bình thường hóa chính xác là điều kiện tiên quyết tuyệt đối để đo lường đúng biểu hiện gene. Đối với PCR sao chép ngược định lượng thời gian thực (RT-PCR), chiến lược bình thường hóa phổ biến nhất bao gồm tiêu chuẩn hóa một gene kiểm soát được biểu hiện liên tục. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đã trở nên rõ ràng rằng không có gene nào được biểu hiện li...... hiện toàn bộ
#PCR #Sao chép ngược #Biểu hiện gene #Bình thường hóa #Phương pháp dựa trên mô hình #Ung thư ruột kết #Ung thư bàng quang #Biến đổi biểu hiện #Gene kiểm soát #Ứng cử viên bình thường hóa.
Thành công trong môi trường cạnh tranh động: Năng lực tổ chức như sự hội nhập tri thức Dịch bởi AI
Organization Science - Tập 7 Số 4 - Trang 375-387 - 1996
Điều kiện thị trường không ổn định do đổi mới và sự gia tăng cường độ và đa dạng hoá cạnh tranh đã dẫn đến việc năng lực tổ chức thay vì phục vụ thị trường trở thành cơ sở chính để các công ty xây dựng chiến lược dài hạn của mình. Nếu tài nguyên chiến lược quan trọng nhất của công ty là tri thức, và nếu tri thức tồn tại dưới hình thức chuyên biệt giữa các thành viên trong tổ chức, thì bản...... hiện toàn bộ
#năng lực tổ chức #hội nhập tri thức #thị trường cạnh tranh #động lực cạnh tranh #quan điểm dựa trên tài nguyên #mạng lưới công ty #học hỏi tổ chức #lợi thế cạnh tranh #phản ứng linh hoạt.
Chuyển đổi 5-Methylcytosine thành 5-Hydroxymethylcytosine trong DNA Động vật có vú bởi Đối tác MLL TET1 Dịch bởi AI
American Association for the Advancement of Science (AAAS) - Tập 324 Số 5929 - Trang 930-935 - 2009
Trung gian Methyl hóa Methyl hóa các bazơ cytosine, 5-methylcytosine (5mC), trong DNA đóng vai trò điều tiết quan trọng trong bộ gen động vật có vú. Các kiểu methyl hóa thường di truyền qua các thế hệ, nhưng chúng cũng có thể thay đổi, gợi ý rằng có tồn tại các đường dẫn khử methyl hóa DNA chủ động. Một đường dẫn như vậy, được đặc trưng tốt n...... hiện toàn bộ
#methyl hóa #5-methylcytosine #5-hydroxymethylcytosine #TET1 #tế bào thần kinh Purkinje #tế bào gốc phôi #khử methyl hóa #DNA #động vật có vú.
QUẢN TRỊ THÍCH ỨNG CỦA CÁC HỆ THỐNG XÃ HỘI-SINH THÁI Dịch bởi AI
Annual Review of Environment and Resources - Tập 30 Số 1 - Trang 441-473 - 2005
▪ Tóm tắt: Chúng tôi nghiên cứu khía cạnh xã hội tạo điều kiện cho quản lý hệ sinh thái thích ứng. Bài tổng quan tập trung vào các kinh nghiệm về quản trị thích ứng của các hệ thống xã hội-sinh thái trong những giai đoạn thay đổi đột ngột (khủng hoảng) và điều tra các nguồn tái tạo và tái cơ cấu xã hội. Hình thức quản trị này kết nối các cá nhân, tổ chức, cơ quan và thể chế tại nhiều cấp b...... hiện toàn bộ
#hệ sinh thái thích ứng #quản trị thích ứng #tái cơ cấu xã hội #tổ chức mạng lưới #tổ chức cầu nối #quản lý đồng quản lý thích ứng #hệ thống xã hội-sinh thái #khủng hoảng
Xác định toàn diện các gen điều hòa chu kỳ tế bào của nấm men Saccharomyces cerevisiae bằng phương pháp lai ghép microarray Dịch bởi AI
Molecular Biology of the Cell - Tập 9 Số 12 - Trang 3273-3297 - 1998
Chúng tôi đã tìm cách tạo ra một danh mục đầy đủ các gen của nấm men có mức độ phiên mã thay đổi theo chu kỳ trong chu kỳ tế bào. Để đạt được mục tiêu này, chúng tôi sử dụng microarray DNA và các mẫu từ các nền nuôi cấy nấm men được đồng bộ hóa bằng ba phương pháp độc lập: dừng bằng yếu tố α, phương pháp tách lọc, và dừng đồng bộ một đột biến nhạy với nhiệt độ cdc15. Sử dụng các thuật toán...... hiện toàn bộ
#Gen chu kỳ tế bào #Saccharomyces cerevisiae #microarray #điều hòa gen #Cln3p #Clb2p #yếu tố α #phương pháp tách lọc #đột biến cdc15 #yếu tố khởi động.
Morbidité và Tử Vong Tim Mạch Liên Quan Đến Hội Chứng Chuyển Hóa Dịch bởi AI
Diabetes Care - Tập 24 Số 4 - Trang 683-689 - 2001
MỤC TIÊU—Ước tính tỷ lệ mắc và nguy cơ tim mạch liên quan đến hội chứng chuyển hóa theo định nghĩa mới được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đề xuất. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP—Tổng cộng có 4.483 người tham gia độ tuổi từ 35–70 trong một nghiên cứu gia đình lớn về bệnh tiểu đường loại 2 ở Phần Lan và Thụy Điển (nghiên cứu Botnia) đã được đưa vào phân tích nguy cơ tim mạ...... hiện toàn bộ
Tổng số: 5,112   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 10

Chủ đề khác

#nhận thức rủi ro

Nhận thức rủi ro là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#điều trị nội tiết

Điều trị nội tiết là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#đánh giá vòng đời

Đánh giá vòng đời là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#sức khoẻ cộng đồng

Sức khoẻ cộng đồng là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

#phình mạch

Phình mạch là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#tỉnh bắc giang

Tỉnh bắc giang là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#sba 15

Sba 15 là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#butanol

Butanol là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#chuyển hóa carbohydrate

Chuyển hóa carbohydrate là gì? Các bài nghiên cứu khoa học

#brasil

Brasil là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan


Xem thêm